De introductie van industrie 5.0 zorgt voor een veranderde manier van werken en dit herschikt de relaties met alle stakeholders binnen de voedingsketen. Binnen het voedingsbedrijf zal technologie ervoor zorgen dat niet alleen operatoren anders tewerk gaan en nieuwe competenties ontwikkelen, maar bij uitbreiding de volledige arbeidsorganisatie. Bij wie ligt welke verantwoordelijkheid? Is het nog duidelijk waar we mee bezig zijn? Wie is de eigenaar van de data? Slechts enkele vragen die binnen de organisatie ontstaan door implementatie van industrie 5.0. In deze 3-delige reeks zoomen we in op de impact van digitalisering op de operator, organisatie en een volledige keten. Vandaag in dit eerste deel: de impact van digitalisering op de operator.
Industrie 5.0
Om industrie 5.0 goed te begrijpen, is het belangrijk om te weten waar industrie 4.0 voor staat. Binnen deze industriële revolutie staan 9 technologische innovaties centraal: Big Data and AI analytics, Horizontal and Vertical Integration, Cloud Computing, Augmented Reality, Industrial Internet of Things, Additive manufacturing 3D printing, Autonomous robots, Simulation or digital twins en Cybersecurity. Deze technologieën slaan een brug tussen de fysieke en de digitale wereld en maken slimme en autonome systemen mogelijk. In de afgelopen jaren is het besef er gekomen dat de mens steeds een cruciale rol zal blijven spelen. Als gevolg behandelt industrie 5.0 hoe robots en slimme machines optimaal met en naast de mens kunnen werken, zodat processen flexibel blijven en duurzaam worden.
Om een duidelijk beeld te geven van de uitdagingen die gepaard gaan met digitalisering volgen we vandaag Jos die vroeg uit de veren was om aan zijn shift te beginnen om 7 uur. Jos heeft enorm veel ervaring en weet als geen ander hoe hij alle machines moet aansturen. Toch gaat het vandaag geen gemakkelijke dag zijn voor Jos. Gisteren werd er namelijk beslist om via een AI-model de beste procesparameters te selecteren op basis van historische data van de bestaande machines. Jos ziet deze informatie, maar denkt het zijne ervan. “Dat zal wel zijn dat dat systeem het beter zal weten dan mij!” denkt hij in zich zelf. Met andere woorden: hij negeert het AI-model en stelt de machine in zoals hij dat al jaren heeft gedaan. Op het einde van de dag zijn de bazen van Jos geïnteresseerd of er met een hogere efficiëntie is geproduceerd. Wat blijkt nu: de productiviteit is nog steeds dezelfde. Als gevolg wordt Jos op zijn vingers getikt en expliciet gezegd dat hij de procesparameters van het nieuwe systeem moet volgen. Volledig ongemotiveerd doet Jos de volgende dag wat hem wordt opgedragen: hij volgt het systeem zonder na te denken. Tegelijkertijd voelt Jos zich met de dag ongelukkiger worden in zijn job... .
Het bovenstaande is natuurlijk een extreem voorbeeld van de impact van digitalisering Toch is het in dit geval (en in vele andere gevallen) zeer belangrijk om stil te staan welke effecten digitalisering kan hebben op de mensen van de werkvloer.
Op zoek naar de juiste competenties
In 2019 voerde Flanders’ FOOD samen met Alimento een kwalitatief competentieprognose-onderzoek uit, waarin 18 voedingsbedrijven werden bevraagd over de competentieverschuivingen ten gevolge van digitalisering. Uit dit onderzoek bleek dat bedrijven de grootste impact verwachten op het digitaliseren van papierenflows, het automatiseren van kwaliteitscontroles en het benutten van nieuwe communicatietechnologie. Deze veranderingen gaan gepaard met competentieverschuivingen die meer inzetten op soft skills. Zo worden de verwachtingen op vlak van autonomie, verantwoordelijkheid en zelfsturing steeds hoger gelegd en verwacht men dat operatoren flexibeler en polyvalenter zijn, waardoor ze beter met de toenemende complexiteit wegkunnen.
Deze ‘witte raven’ vandaag de dag vinden, is geen evidentie meer. Er is al een tijd een arbeidskrapte, waar voedingsbedrijven in deze ‘war for talent’ tegen elkaar, maar ook tegen bedrijven uit andere sectoren moeten opboksen. Daarbovenop zie je ook dat de Generatie X (geboren tussen 1956-1970) massaal richting de pensioengerichte leeftijden aan het gaan zijn waardoor enorm veel kennis zal verdwijnen.
Voedingsbedrijven staan dus voor verschillende uitdagingen om bestaande jobs aantrekkelijk te houden, kennis over de verschillende generaties over te dragen én openstaande vacatures in te vullen.
Ervaar jij moeilijkheden met het vinden van werknemers met de juiste competenties of ben je zoekende naar manieren om de huidige kennis te borgen en over te brengen naar nieuwe medewerkers? Laat het ons weten!
De wat en hoe van digitale tools
Met de komst van tal van nieuwe systemen en machines is het te begrijpen dat operatoren zoals Jos soms door de bomen het bos niet meer zien. De verschillende digitale tools zijn er echter om het werk van een operator te verlichten of te ondersteunen. Daarom is het belangrijk om op een doordachte manier een dergelijke tool binnen jouw bedrijf te introduceren.
In de inspiratiegids ‘Samen digitaal’ bekijkt Workitects hoe medewerkers een digitaliseringsactie ervaren. Zo zal technologie pas echt aanvaard en gebruikt worden als die ontworpen is met oog voor en input van de gebruiker (zie Figuur 1). Zo kan je het beste rekening houden met de bruikbaarheid van de technologie: is de technologie eenvoudig en comfortabel in gebruik en heeft de medewerker de juiste vaardigheden? Het tweede aandachtspunt waarmee rekening gehouden moet worden is het nut van de technologie. Doet de technologie effectief wat het moet doen en heeft het de juiste ‘features’? Het laatste aandachtspunt is de validatie of de technologie gewenst is en als dusdanig wordt geaccepteerd. Het is belangrijk dat de medewerker weet waarom er gedigitaliseerd wordt en dat hij of zij weet welke voordelen de verandering voor zijn/haar werk zal meebrengen.
Figuur 1: Overzicht van de 3 facetten die de beleving van een digitale tool beïnvloeden.
Wanneer je met bovenstaande aandachtspunten rekening houdt, kan het succes van de ingezette digitale tool enkel maar stijgen.
Digitale werkinstructies en kwaliteitscontroles
Een tool die een meerwaarde kan betekenen voor operatoren is software waarop de operator digitale werkinstructies of kwaliteitscontroles respectievelijk kan raadplegen of invullen. Zo heb je op een gemakkelijke manier altijd de laatste versie van een document op de werkvloer en krijg je telkens een digitale versie van alle kwaliteitscontroles. Door de software verder te koppelen met andere bedrijfssystemen kan je de traceerbaarheidsoefening vlotter laten verlopen. De grootste uitdaging hierbij is het up-to-date houden van de werkinstructies. Vaak zien we dat dit een bijtaakje wordt van een medewerker, waardoor dit niet ten volle gedaan wordt.
Communicatietools
Op de werkvloer is communiceren niet altijd even gemakkelijk. Vaak zorgt een luide omgeving voor communicatieproblemen, maar ook fysieke (bv. afscheiding door high care room) of taalbarrières zijn vaak voorkomende redenen. Voor luide omgevingen bestaan er headsets die het probleem van de luide omgeving of fysieke barrières kunnen oplossen. Echter kan opgemerkt worden dat voor bijvoorbeeld heftruckchauffeurs het belangrijk is dat ze nog wel de omgeving moeten kunnen horen. Daarom bestaan er ondertussen ‘head-bone-conduction’-toestellen die door middel van trillingen het geluid doorgeven
(zie Figuur 2). Moeilijke communicatie als gevolg van het taalprobleem kan in sommige gevallen eenvoudig opgelost worden met vertaaltools zoals Microsoft of Google Vertaler. Hierbij moet wel rekening gehouden worden dat vakjargon niet steeds (correct) vertaald wordt en bij gesproken input er geen omgevingslawaai mag zijn.
Figuur 2: ‘head-bone-conduction’-toestel dat via trillingen geluid naar het slakkenhuis stuurt. Hierdoor kan je het omgevingsgeluid nog waarnemen.
Op die manier kunnen Jos en alle andere werknemers gemotiveerd en gelukkig aan het werk blijven in een gedigitaliseerde industrie 5.0 omgeving.
In deel 2 zullen we focussen op het effect dat digitalisering kan hebben op de arbeidsorganisatie.
