#Weerbaar: Flanders’ FOOD is een circulaire doener

Een nieuwe mindset voor een meer weerbaar systeem

Het is crisis. Eerst kwam corona op ons pad. Dan een oorlog met een grondstoffentekort als gevolg. En er is natuurlijk ook de klimaatsverandering waarvan het gevaar om de hoek loert. Een uitdagende tijd dus!

Maar wij zien ook opportuniteiten in deze grondstoffencrisis, zoals nevenstromen. Nevenstromen zijn namelijk degelijke grondstoffen die lokaal beschikbaar zijn. We doen bij deze graag een oproep aan bedrijven om productieprocessen te herzien, zodat we enkel ‘producten’ overhouden. Het gaat over nieuwe manieren van productieplanning, andere klant- en leveranciersrelaties, nieuwe recepturen, … m.a.w. systeemverandering met zero-waste als ultieme doel.

Flanders’ FOOD is hierin je partner. We reiken je de hand aan om mee na te denken over jouw productie en jouw bedrijf vanuit onze ervaring. Waar nodig brengen we je in contact met nieuwe samenwerkingspartners. Samen kunnen we nieuwe projecten opzetten met als doel de volledige valorisatie van onze grondstoffen in voedingsproducten. Een voorbeeld van zo’n project is MiRaDi.

Samenwerken rond nevenstromen

Het succesverhaal MiRaDi begon toen 3 Kempische partners elkaar vonden in de liefde voor creativiteit om smaakvolle producten op basis van noten te ontwikkelen. Ze richtten het partnerschap MiRaDi op, een acroniem voor de drie bedrijven Migino, Ranobo en Didess. Samen gingen ze in zee met Flanders’ FOOD en werd een ontwikkelingsproject opgestart.

Het doel? Mensen meer laten genieten van noten. En dit zonder iets van de noot verloren te laten gaan. Zonder samenwerking tussen de drie partners zou dit zero-waste verhaal een bijzonder moeilijke uitdaging geweest zijn. Afhankelijk van de inkomende kwaliteit van de noot, kunnen de partners nu namelijk de optimale verwerking kiezen. Zouten en kruiden? Of persen tot olie of notenpasta? Of verwerking van resten in gebak? Bovendien werken de partners samen met o.a. consumenten, chefs en zorginstellingen om productontwikkeling op hun noden af te stemmen.

Ontdek de drie bedrijven en hun werking in volgende reportage: 

Innoveren met nevenstromen

Nevenstromen zijn lokaal beschikbaar. Neem nu bijvoorbeeld aardappelschillen, -snijresten of simpelweg afgekeurde aardappelen. Deze nevenstromen zijn allemaal rijk aan zetmeel, net als tarwebloem. En in grote mate beschikbaar. Reken voor aardappelschillen maar ongeveer 70.000 ton per jaar in België. Dus waarom niet een deel van de tarwe vervangen door een andere zetmeelbron?

In het CropExplore project gingen we alvast met deze vraag aan de slag. Zo onderzochten we het effect van 24 verschillende plantaardige grondstoffen, ter vervanging van tarwe op de bakkwaliteit, de smaak en het uitzicht van brood. Hier lag de focus zowel op nieuwe grondstoffen uit andere markten, als op lokale geproduceerde grondstoffen. Hieruit bleek dat maar liefst de helft van de grondstoffen ‘goed toepasbaar’ bleek als vervanging voor tarwe. Bovendien werden de broden op basis van amandelmeel, cashewnotenmeel en kikkererwtenmeel bijvoorbeeld erg gesmaakt.

Maar dit neemt niet weg dat innoveren met nevenstromen ook enkele uitdagingen met zich meebrengt. Hoe pak je het logistieke aspect slim aan? En hoe stabiliseer je nevenstromen zowel tijdens transport als voor de verwerking? Of hoe bepaal je de exacte samenstelling? En wat zijn de beste valorisatiepistes met de meest interessante business case?

In dit kader is Flanders’ FOOD betrokken in het Model2bio project. In Model2Bio werken onderzoekers en voedingsclusters uit verschillende Europese landen samen om een beslissingsondersteunende tool te ontwikkelen op basis van modellen om nevenstromen van de agrovoedingsindustrie te valoriseren in verschillende toepassingen. Hiervoor worden alle mogelijke valorisatiepistes en –parameters (nutritionele inhoud, bioactieve moleculen, stabilisatiemogelijkheden, nabijheid van nevenstromen en afnemers, etc.) in kaart gebracht. Rekening houdend met de karakteristieken van de nevenstromen en de nabijheid van partners voor verschillende toepassingen is de tool in staat de best mogelijke valorisatiepiste te berekenen op bedrijfsniveau per nevenstroom.

Of schakel algen in om nevenstromen te valoriseren...

Algen als schakel in een circulaire voedselketen

Al meer dan 10 jaar voert Flanders’ FOOD onderzoek naar het potentieel van algen in onze voeding. 10 jaar geleden was dit vooral vanuit gezondheidsperspectief. Microalgen zijn een interessante bron van lange keten omega-3-vetzuren, zitten boordevol antioxidanten en kunnen een nieuwe eiwitbron zijn.

Toch lijkt er tot op vandaag geen doorbraak van algen in voedselpatroon om verschillende redenen. De opkomst van het denken in circulaire waardenketens brengt echter nieuwe mogelijkheden voor algen.  Ze kunnen ingezet worden om waardevolle nutriënten te fixeren. Zie voorbeeldproject Algaebrew.

Daarnaast zien we lokale samenwerkingsverbanden ontstaan om algen nat te verwerken, want drogen is een zware kost. In het project Valgorize werd het smaakpotentieel onderzocht van algen en microalgen en dat blijkt verrassend lekker en veelzijdig 😊. Een belangrijk argument om de consument te overtuigen.

In het kader van de zero-waste filosofie zetten algen in Algaebrew nevenstromen van brouwerijen om in ingrediënten voor veevoeding voor de aquacultuur. Aquacultuur heeft nood aan voeding die rijk is aan omega 3-vetzuren. Deze komen traditioneel uit vismeel, waarbij 10 kg vismeel nodig is om 1 kg kweekvis te bekomen. Via algenkweek wordt een nieuwe bron van omega 3-vetzuren onderzocht die geen invloed heeft op de visbestanden. Via dit project wordt een win-win situatie gecreëerd tussen de brouwerij- en aquacultuursector. De residuen die overblijven na de algenkweek worden daarenboven gecomposteerd tot bodemverbeteraars, zodat alle nevenstromen 100% gevaloriseerd worden.