Met de komst van sociale media heeft iedereen plots een publieke stem gekregen om rond voeding te communiceren. Overal duiken tegenstrijdige berichten rond voeding op, verschillende kampen bakenen zich af, wat kan leiden tot polariserende communicatie.
Polarisatie in voedingscommunicatie
Berichten rond voeding gerelateerd aan gezondheid reflecteren vaak verschillende kampen, denk maar aan uitspraken van vleeseters en vegetariërs over elkaar; of alleseters die uithalen naar aanhangers van exclusie-diëten en vice versa.
Voeding is sterk verweven met onze identiteit, wat we wel of niet eten vertelt iets over wie we zijn. Mensen willen van nature uit bij een groep horen, wat bijdraagt aan onze sociale identiteit. Het verdedigen van die identiteit en het behoren tot een groep gaat vaak gepaard met veel emotie wat kan uitmonden in extreme vormen van wij-zij denken. Hoewel wij-zij denken hoort bij onze samenleving, schiet dit soms door naar polarisatie waarbij de tegenstellingen tussen groepen in de samenleving worden uitvergroot. Polarisatie komt dus voort uit uitspraken rond de identiteit van een andere groep. De ene uitspraak kan dienen als brandstof voor verdere polarisatie.
Denkkader van polarisatie
Het denkkader van polarisatie, ontwikkeld door Bart Brandsma1, geeft inzicht in de dynamiek van het ‘wij-zij’ denken.
Het denkkader beschrijft verschillende rollen die men kan aannemen in het debat rond voeding. Dit denkkader zet je aan om je eigen rol en positie goed in te schatten.
De eerste rol is die van de ‘pusher’. Die levert de brandstof voor het wij-zij denken. Zij gaan uit van hun gelijk. Bijvoorbeeld overtuigde veganisten of fanatieke vleeseters die extreme uitspraken doen over elkaar. Ze spelen een zichtbare hoofdrol. In hun uitspraken over de tegenpolen gebruiken ze vaak veel emotie.
De ‘joiners’ zijn zij die mee in het verhaal van de pusher gaan en worden medestanders. Ze zijn niet zo extreem als de pushers maar kiezen wel degelijk een kamp. Hoe meer ‘joiners’ er zijn, hoe groter de kampen en hoe sterker de polarisatie wordt. Joiners kunnen bijvoorbeeld fanatieke aanhangers van exclusie-diëten zijn.
De derde rol is die van de grote meerderheid of het ‘stille midden’. Zij nemen geen duidelijke positie in en kunnen eerder een genuanceerde mening hebben. Anderzijds zijn er personen in het midden die onverschillig blijven en geen standpunt innemen.
De ‘bruggenbouwers’ stellen zich boven de verschillende tegenstanders omdat ze een oplossing willen aanreiken. Daardoor leveren ze nog meer brandstof voor het wij-zij denken. Ze zoeken naar constructieve dialoog en geven vaak aan beide kampen het woord wat nog meer bijdraagt aan het tegenover elkaar stellen van de verschillende polen. Denk maar aan media die een podium bieden voor de verschillende kampen en beide kanten tegenover elkaar plaatsen.
De vijfde rol is die van de ‘zondebok’, die vaak mee in het midden staat. De pushers kunnen hun gevoelens van woede uitwerken op de zondebok, of zij die geen duidelijke positie innemen. Denk maar aan aanhangers van verschillende exclusiediëten die zich samen richten tegen alleseters.
Om polarisatie in voedingscommunicatie tegen te gaan zijn enkele polarisatiestrategieën mogelijk. Hoe precies, daar lees je meer over in een volgend artikel. Hou dus zeker onze nieuwsbrieven in het oog!
Bron
1Brandsma B. Understanding the dynamics of us versus them. BB in Media; 2017. 122p.
