Roadmap in de kijker: Voedingsfabriek van de toekomst

Waarom wordt er gezocht naar een voedingsfabriek van de toekomst? 

Voedingsbedrijven moeten steeds blijven innoveren en zo flexibel inspelen in een veranderende wereld, waarin wendbaarheid en competitiviteit essentieel zijn. Alleen op deze manier kunnen ze competitief blijven en nog beter inspelen op de veranderende eisen van de consument of de markt. Denk daarbij aan een efficiënter of duurzamer productieproces of aan hoe je betaalbaar en op kleine schaal kan produceren om op de vraag van de consument te beantwoorden. Ook de grondstoffen- en energiecrisis waar bedrijven zich nu doorheen worstelen vergt heel wat wendbaarheid van de voedingsbedrijven terwijl er te allen tijde maximaal wordt ingezet op productkwaliteit. 

Hoe is deze roadmap opgesteld om voedingsbedrijven daarbij te ondersteunen? 

Bij het opzetten van deze roadmap werd beslist om te focussen op vier transformaties van de voedingsfabriek van de toekomst, namelijk het streven naar een slimme fabriek, naar digitalisatie van de fabriek, naar een productie waarin de mens centraal staat en tenslotte naar de circulariteit van grondstoffen, energie en water. Het project Intelligence for Food in 2008 was het eerste project rond toepassingsmogelijkheden van sensoren in de voedingsindustrie en vormt zo de kiem van deze roadmap. In de latere projecten Sensors for Food en i-Fast werd de focus verbreed naar sensor integratie en data-analyse. Want één sensor geeft je één getal, maar je moet al die getallen uiteindelijk wel samenbrengen, analyseren en begrijpen om de gepaste acties hieraan te koppelen.  Digitalisatie kan ook resulteren in het automatiseren van processen waarbij artificiële intelligentie wordt ingezet of waarbij robots en cobots allerlei saaie, vuile en soms onveilige jobs kunnen overnemen van de mens. Door de werklast te verlagen kunnen we hopelijk zo ook de jobs aantrekkelijker maken. 

Zijn digitalisatie en automatisatie dan enkel toegankelijke investeringen voor de grote ondernemingen? 

Neen, zeker niet. Ondertussen hebben bedrijven begrepen dat ze mee moeten gaan in deze transformaties om competitief te blijven. Veel hangt af van de strategische visie van het bedrijf. Ook KMO’s kunnen hierin vooruitstrevend zijn en vanuit Flanders’ FOOD trachten we hen onder andere door deelname aan onze COOCK projecten te begeleiden. Zo wordt in het project Digitrack gekeken hoever bedrijven staan in hun digitaliseringstraject, verlenen we hen advies om hier stappen in te zetten en worden ze hierin ondersteund met behulp van de Digiscan-tool. In het project AI Pathfinder gaan we al een stap verder. Daar wordt gekeken welke digitalisatie investeringen het meest geschikt zijn voor een bedrijf en of digitalisatie daadwerkelijk de oplossing is voor het probleem. Vervolgens gaan we in samenwerking met partners zoals Sirris, imec of proeftuinen zoals VEG-i-TEC een concreet stappenplan uittekenen om bedrijven hierbij te begeleiden. Zo maken zowel GO’s als KMO’s geen sprongen waarvan ze later realiseren dat het niet de juiste waren. 

De samenwerking met verschillende partners doet vermoeden dat samenwerken noodzakelijk zal zijn om een voedingsfabriek van de toekomst te bereiken?  

Dat klopt zeker! Vele voedingsbedrijven werken samen met kennisinstellingen, aanbieders van digitale technologieën, andere voedingsbedrijven of machinefabrikanten om binnen deze roadmap innovaties uit te werken. Die samenwerkingen kunnen binnen een lineaire waardeketen zijn, bijvoorbeeld tussen leverancier, verwerker en klant, zoals het geval is in het project CHAIN. Andere projecten zoals Autoprocess en iMeat ondersteunen samenwerkingen tussen verschillende voedingsbedrijven, die weliswaar concurrenten zijn van elkaar, maar bereid zijn om kennis en inzichten rond digitalisering te delen en elkaar zo versterken. Met het S3 Smart Sensor 4 Agri-food partnership, de projecten S3FOOD en Connsensys en het recent gestarte HIGHFIVE hebben we dergelijke samenwerkingen zelfs tot op Europees niveau doorgetrokken.   

We zijn ondertussen enkele jaren verder, zijn er al updates gebeurd binnen de roadmap? 

De oorspronkelijk aandacht voor sensoren blijft heel belangrijk en relevant voor de bedrijven. Toch wint de stap daarna, wat er gebeurt met die verzamelde data, steeds meer aan belang en interesse. Men zegt vaak wel eens ‘data is the new oil’ om het belang van data te benadrukken. Daarom wordt de roadmap momenteel verfijnd om de verschillende aspecten van databeheer te incorporeren. Zo kan databeheer zorgen voor connectiviteit tussen machines, tussen afdelingen of zelfs binnen de waardeketen. Op die manier kan je niet alleen de operationele efficiëntie verhogen, maar ook de traceerbaarheid binnen de waardeketen. Data kan ook gebruikt worden om geautomatiseerde processen aan te sturen of om operatoren te ondersteunen zoals in het project Operator 4.0. Zowel sensoren als de centrale menselijke rol is nog steeds belangrijk. Door de toenemende klimaatsveranderingen en de recente grondstof- en energiecrisis, heeft de circulariteit van grondstoffen, energie en water de laatste jaren zodanig aan interesse gewonnen dat hierrond een afzonderlijke roadmap wordt uitgewerkt. 

Een laatste vraag: deze roadmap is ontwikkeld als een strategie voor de toekomst, hoe zie jij deze verder evolueren? 

De laatste jaren merken we dat het digitaal bewustzijn van mensen sterk is geëvolueerd. Daarnaast worden bedrijven vanuit de groene transitie gestimuleerd om in te zetten op duurzame productie en efficiëntere processen. Bedrijven gaan daarom meer en meer stappen zetten richting een digitale transformatie om zo meerdere zaken te optimaliseren. Dit opent natuurlijk de poorten naar nieuwe uitdagingen zoals cybersecurity en data ownership. Ook zien we nog steeds een interesse in innovatieve sensoren om op die manier meer inzichten te kunnen verwerven in specifieke processen. Gelukkig zien we het bij Flanders’ FOOD als een noodzaak om elke uitdaging om te zetten in een opportuniteit voor voedingsbedrijven.